Tarihçe
Yaşayan Değerler Eğitim Proğramı 1995 yılında Birleşmiş Milletlerin 50. yıl dönümü kutlamaları için Brahma Kumaris ‘ in hazırladığı uluslar arası bir projeden gelişti. Daha İyi Bir Dünya için Değerlerimizi Paylaşalım isimli bu proje 12 evrensel değere odaklanmıştı. Birleşmiş Milletler sözleşmesinin önsözündeki bir ilkeden geliştirilmiş olan tema : ‘Temel insan haklarına, insan varlığının onuruna ve değerine olan inancı yeniden pekiştirmek için… ‘ idi.
Yaşayan Değerler : Bir Rehber Kitap bu projenin bir parçası olarak yaratıldı. Bu kitapta on iki temel değerle ilgili görüşler toplanmış, olumlu değişimi yaratmak ve sürdürmek için tek tek bireylere göre bir görüş açısı sunulmuş, kolaylaştırıcı ile birlikte grup çalışmaları ve atölye çalışmalar anlatılmıştır, sınıftaki çocuklar için değerlerle ilgili etkinlikleri gösteren kısa bir bölümde mevcuttur. Bu hayali sınıfın müfredat programı , Yaşayan Değerler : Bir Eğitim Öncüsü (YDEÖ) ‘nün ilham kaynağı ve güdüsü olmuştur.
KAPSAMI
Değerlere Duyulan Gereksinim
Dünyadaki tüm çocuklar şiddet,gün geçtikçe büyüyen sosyal problemler ve birbirlerine karşı ve onları çevreleyen dünyaya karşı saygı yoksunluğundan giderek daha çok etkileniyorlar.Pek çok ülkedeki ebeveynler ve eğitimciler alarm çanları çalan bu eğilimi tersine çevirmek için yardım çağrısında bulunuyorlar. Değerleri öğretmeye önem vermenin bu sorunun çözümüne katkıda bulunacağını inanlar çoğunlukta.İşte , Yaşayan Değerler : .Bir eğitim programı (YDEP) değerlere yönelen bu çağrıya bir yanıt olarak yaratıldı.
Yaşayan Değerler Eğitim Programı Nasıl Bir Programdır ?
Yaşayan Değerler : Bir Eğitim Programı ( YDEP ) değerlerin eğitimini işleyen bir programdır. Çocukların ve genç yetişkinlerin on iki temek kişisel ve sosyal değerleri keşfetmeleri ve geliştirmelerine yardımcı olmaları için öğretmenlere ve kolaylaştırıcılara farklı deneysel çalışmalar ve pratik yöntemler sunmaktadır. Bu değerler,Mutluluk,Dürüstlük, Alçakgönüllülük, işbirliği,Özgürlük Sevgi, Barış,Saygı, Sorumluluk, Sadelik, Hoşgörü, Birlik olarak belirlenmiştir.
YDEP ayrıca ebeveynlerin ve bakıcıların uygulayabileceği, aynı zamanda göçmenler ve savaştan etkilenmiş çocuklar içinde yararlı olan özel bölümleri de kapsamaktadır.
Mart 2000 de YDEP 64 ülkede 1800 okulda uygulanmaktaydı. Eğitimcilerden gelen raporlar çocukların değerlerle ilgili etkinliklere olumlu yanıt verdikleri ve tartışılması ve uygulanması konusuna ilgi gösterdikleri yönünde oldu. Öğretmenler çocukların daha güvenli , başkalarına karşı daha saygılı göründüklerini ve kişisel yeteneklerinde ve işbirliği gerektiren sosyal yeteneklerinde olumlu bir gelişme gösterdiklerini belirttiler.
Yaşayan Değerler Eğitim Programının Amaçları
Bireylerin farklı değerlerin üzerinde derinlemesine düşünmelerine ve kendi düşüncelerini geliştirmelerine ve bunları kendileri ile, başkalarıyla, içinde yaşadıkları toplumla, en geniş anlamda dünyayla ilgili olarak ifade edip uygulamalarına yardımcı olmak.
Olumlu kişisel ve sosyal seçimler yapma konusun anlayış, motivasyon ve sorumluluk duygusunun geliştirilmesi.
Kendi kişisel, sosyal, etik ve spiritüel değerlerini seçmeleri ve bunları geliştirmek ve derinleştirmek için pratik yöntemleri fark etmeleri için bireylere ilham vermek.
Eğitimcilere ve bakıcılara eğitim konusuna yaşayan bir felsefesi olan öçocuklar yetiştirmek bağlanımda bakma ve bu arada öçocukların her bakımdan büyümelerine, gelişmelerine ve seçimlerine yardımcı olarak onların toplumla saygı , güven ve doğru bir amaçla bütünleşmelerini sağlamaları için cesaret vermek
Amerika Birleşik Devletleri, New Hampshire’de yapılan Uluslararası Okul Psikologları Kongresi’nde, William (2000) Avusturalya’da ilköğretim okullarında uyguladıkları çalışmayı aktarırken; çocukların değerleri özümseyerek yaşantılarına aktarmalarının, okul içindeki zorbalık davranışlarını azalttığını vurgulamıştır.
1995 yılında Hindistan’da Brahma Kumaris eğitim kuruluşu tarafından Birleşmişi Milletler’in ellinci kuruluş yıldönümüne ithafen hazırlanan ‘Living Values’ programı, 12 temel değeri içermektedir. Halen UNESCO tarafından farklı ülkelerde yürütülmekte olan programın amacı çocukların karar verebilen, toplumda saygın bir yeri olan, kişisel gelişimlerini sağlayan bireyler olmalarını kolaylaştırmaktadır. Bu anlamda hazırlanan eğitim programı eğiticilere farklı bir bakış açısı kazandırarak yeni eğitici uygulamalar yapmalarını sağlamaktadır. Uluslararası Af Örgütü’nün 1997 yılından bu yana farklı ülkelerde yürüttüğü ‘İnsan Hakları Eğitimi’ programlarında da değerlerin önemi vurgulanmaktadır.
Okulların temel misyonlarından biride insan ilişkilerinin sevgi, dürüstlük, karşılıklı güven, işbirliği ve saygı üzerine kurulması, etkin ve güvenilir bir öğrenme yaratılmasıdır.Okullarımız olumlu davranışları oluşturmak, pekiştirmek ve çocuklara yaşantısal olarak öğrenme fırsatı yaratmak için farklı eğitsel rehberlik programları planlar ve uygular. Anasınıfından başlayarak yaşamları boyunca çocuklarda olumlu davranışları kazandırmak ve etkin davranış yönetimini oluşturmak amacıyla Anaokulumuzda ‘Yaşayan Değerler’ programı geliştirilerek uygulanmaya başlanmıştır.
YAŞAYAN DEĞERLER EĞİTİM PROGRAMI UYGULAMA SÜRECİ
Dünyadaki tüm çocuklar şiddet, gün geçtikçe büyüyen sosyal problemler ve birbirlerine
karşı ve onları çevreleyen dünyaya karşı saygı yoksunluğundan giderek daha çok çözümüne
etkileniyorlar. Değerleri öğretmeye önem vermenin bu sorunun katkıda bulunacağına inanan insanlar Yaşayan Değerler Eğitim Programını bu çağrıya bir yanıt olarak ortaya çıkardılar.
Bizler de Anaokulu olarak günlük etkinliklerimizde değerler konusuna yer vereceğiz
Her ay ayrı bir değeri ele alacağız. Mayıs ayı için seçtiğimiz değer ‘Sorumluluk’ dur.
Yöntem ve Uygulama
Hedef Kitle
‘Yaşayan Değerler’ programı Anaokuluna devam eden tüm çocuklarımızı kapsamaktadır. Bu çocuklar anaokulumuzda eğitim öğretim gören çocuklardır. Yapılan uygulamalarla öğretmenler ve anne-babalar da bu çalışmada yer alacaklardır.
Yaşayan Değerler Programı
Çalışmanın Programlanması ve Yürütülüşü
Anaokulumuzda grup öğretmenleri ile ayda bir düzenli olarak üzere her yaş grubu seviyesinde ayrı ayrı toplantılar yapılmaya başlanmıştır. Bu toplantılarda, her ayın değeri için yapılacak çalışmalar, öğretmenlerin önerileri ve rehberlik servisinin konu ile ilgili yaptığı araştırmalar çerçevesinde planlanmıştır. Sınıf içi uygulamalar grup öğretmeni tarafından yapılmıştır
Yaşayan Değerler Programı’na, anne-babaların da katılımını sağlamak amacıyla akademik yılın başında yapılan veli toplantısında program hakkında bilgi verilmiştir. Okulda çalışılması planlanan değerlerin listesi verilmiş ve evlerinde görünen bir yere asmaları istenmiştir. Anne-babalar, ay sonlarında hazırlanıp dağıtılan bültenlerle, ayın değeri ve değerler ile ilgili yapılan çalışmalar hakkında bilgilendirilmiş, bir sonraki ay işlenecek değer ile ilgili ödevler verilmiştir. Bu program dahilinde veli seminerleri düzenlenerek, değerlerin insan yaşamındaki önemi konusunda, bilgilendirilmeleri amacıyla konuşmacılar davet edilmiştir.
Çocuklara yönelik yapılan çalışmalarda; o ayın değerini yaşam biçimi ya da mesleği ile temsil edebilecek bir ünlü konuk davet edilerek sınıf seviyelerine göre sohbet toplantıları düzenlenmiştir. Her gün Sohbet zamanında 10 dakikalık sürede sınıf öğretmenleri sınıflarında o ayın değeri hakkında sorular sorarak çocukların düşünüp tartışmalarına, beyin fırtınası yapmalarına ortam hazırlamıştır. Yaparak, yaşayarak öğrenmenin etkisi düşünülerek çocukların drama yoluyla değerleri özümsemeleri sağlanmaya çalışılmıştır.
YAŞAYAN DEĞERLER EĞİTİM PROGRAMI İŞ TAKVİMİ
UNESCO tarafından desteklenen bu eğitim, “Yaşayan Değerler Eğitimi” adlı tüm dünya
eğitimcilerinin ortak olduğu ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş tarafından yürütülmektedir.
Eğitim; 78ülkede, 8000 noktada gönüllü eğiticiler tarafından uygulanmaktadır. Kuruluşun; 32 dile çevrilmiş yayınları bulunmaktadır: 3-7 yaş arası için, 8-14 yaş arası için, “Genç Yetişkinler” için, Veli grupları için. Ayrıca kuruluşun; risk altındaki(savaş, deprem, göç, sokak çocukları) çocuklara yönelik yayın ve çalışmaları da vardır. Türkiye’deki gönüllü eğiticileri Sema&Bülent Özsoy 1998 yılından beri bu eğitimin farklı yaş gruplarına
nasıl verileceği konusunda eğitimler yapmaktadır. Türkiye’de bu eğitim için bir dernekleşme bulunmamaktadır.Ana dernek isviçre’ dedir.
Eğitim programının temel amacı; her bireyin fiziksel,zihinsel, duygusal ve ruhsal açılımlara sahip olduğu bilincinden hareketle, bireyin bir bütün olarak gelişimine yönelik ilke ve yöntemleri sağlamaktır.
Bu 12 anahtar değer:
işbirliği,Özgürlük,Mutluluk,Dürüstlük, Alçakgönüllülük, Sevgi, Barış,Saygı, Sorumluluk, Sadelik, Hoşgörü, Birlik olarak belirlenmiştir.
ANAOKULUNDA UYGULANACAK OLAN YDEP İŞ TAKVİMİ
EYLÜL: HOŞGÖRÜ
EKİM: SORUMLULUK
KASIM: SAYGI
ARALIK: MUTLULUK
OCAK: SEVGİ
ŞUBAT: İŞBİRLİĞİ-HEDEF BELİRLEME
MART: BARIŞ
NİSAN: DÜRÜSTLÜK
MAYIS: BAŞARI
HAZİRAN:ÖZGÜRLÜK
YAŞAYAN DEĞERLER ETKİNLİK ANAHTARLARI
• Derin Düşünce Noktaları: Derin Düşünce Noktaları küçük çocuklar için
değerleri basit yoldan açıklamaktadır. Değerleri tanımlamaya ek olarak Derin
Düşünce Noktaları bir değerler perspektifi sunmaktadır, yani her insanın
onurunun ve değerinin önemini vurgulamaktadır. Örnek Derin Düşünce Noktası:
Saygı, eşsiz ve değerli olduğumu bilmektir.
• Hayal Kurmak: Gözönünde canlandırmak, öçocukların kendi içlerinde o niteliği
deneyimledikleri ve kendilerine ait olduğunu bildikleri düşünceleri yarattıkları için
değerlerle daha yakından ilgilenmelerini sağlar. Örneğin; Gözlerinin önünde
huzurlu ve barış içinde bir dünyayı canlandıran çocuklarden deneyimlerini
paylaşmaları ve sonra bir resim çizmeleri istenir.
YAŞAYAN DEĞERLER ETKİNLİK ÖRNEKLERİ
MAYIS : SORUMLULUK
Sorumluluk değeri ile çocuklarla sınıfta bir beyin fırtınası düzenlenerek çocukların hazır bulunuşlukları belirlenecektir. Sorumluluk değeri ilgili grup öğretmenleri ve Çocuklardan gelen öneriler alındıktan sonra aylık çalışma programı oluşturulacaktır. Bu değerin daha iyi anlaşılması ve yerleşmesi amacıyla ilk olarak ‘Değer Kartları’ çalışması yapılacaktır. Çocuklardan gruplarında ‘Sorumluluk’ ile ilgili posterler hazırlayıp bu posterleri sunmaları istenecektir. Sunumdan sonra bu posterler çocukların her an görebilecekleri yerlerde sergilenecektir.Çocukların sorumluluk duygularını eyleme dönüştürebilmek için her seviyede farklı uygulamalar yapılacaktır. Çocuklara bir hafta boyunca pişmiş yumurtayı, tahta çubukları, imzalanması gereken evrakları evlerine götürüp getirme sorumluluğu verilecektir. Uygulamaların sonunda sorumluluklarını yerine getirdiklerinde ve getirmediklerinde neler hissettikleri üzerinde konuşulacaktır. Çocuklar, aileleriyle farklı devlet kurumlarına mektuplar yazarak vatandaşlık sorumlulukları ile ilgili düşüncelerini paylaşacaklar.Çocuklar farklı sorumluluk alanlarını (okula, aileye, devlete, kendimize vb.) seçmiş, arkadaşlarına drama ve farklı yöntemlerle sunacaklar. Çevreye karşı sorumluluklar konusu sınıflandırılarak ve ‘kaynakların uygun ve tasarruflu kullanımı’ ile ilgili proje hazırlamaları sağlanacaktır. Hazırlanan afişler, okul panosunda sergilenecektir. Çocukların düşünceleriyle sorumluluk ağacı oluşturulacaktır. Çocuklar sorumluluklarını aileleriyle tartışıp ‘sorumluluklarım listesi’ oluşturacaklar. Gruplarda ‘Özgürlüklerimiz ve sorumluluklarımız nereye kadar?’ konulu hikaye anlatılacaktır.
YAŞAYAN DEĞERLER ETKİNLİK DEĞERLENDİRME
Yaşayan Değerler Programı’nın sonuçları tespit edilirken Yaşayan Değerler Programı kazanım formu geliştirilmiş,gözlem, ailelere anket ve görüşme formları uygulanması planlanmıştır.
--------------------------------------------------------------------------------
Kaynaklar
*Wiliams, (2000). A Whole School Approach To Anti-Bullying: Incorporating The Rowellyn Park
*Values Program, Paper read in ISPA Colloquium, USA
*Amnesty International – Uluslararası Af Örgütü (1997). First Steps: A Manual for Starting Human
*Rights Education, London: Retrieved on 17.01.2002 from World Wide Web: www.hrea.org.pubs
*UNESCO (1995). Living Values: an Educational Program, Retrieved on 22.10.2001 from World
*Wide Web: www.livingvalues.com
*V.K.V. Koç Özel İlköğretim Okulu ve Lisesi Rehberlik Servisi
*Papatya A.
